Zmiana płci w świecie zwierząt
Ponad czterysta pięćdziesiąt gatunków ryb potrafi w swoim życiu zmienić płeć biologiczną na przeciwną (a może alternatywną?). W artykule używam pojęcia ,,zmiana płci’’ do nazwania zjawiska, jakim jest zmiennopłciowość w świecie zwierząt. U zwierząt zmiana płci albo dwupłciowość ściśle wiąże się z rozmnażaniem – umożliwiają przetrwanie gatunku. Poczucia tożsamości płciowej u zwierząt nie można zaobserwować – stąd różnica w stosowanym tu nazewnictwie.
Są gatunki ryb, u których zmiana płci występuje tylko raz w życiu. I tak na przykład rozwijają się przez dłuższy czas jako osobniki męskie, by po osiągnięciu odpowiedniego wieku stać się samicami. U innych natomiast w zależności od okoliczności środowiskowych ryby mogą stawać się raz samcem, a raz samicą – w celu umożliwienia rozmnażania. Jest też pewien gatunek ryby, u którego proces zmiany płci może zachodzić nawet do 20 razy dziennie (Serranus tortugarium)! Natura stworzyła wiele możliwości zmiany płci w świecie ryb.
Zmiennopłciowość a ewolucja
Możliwość zmiany płci u zwierząt ma swoje uzasadnienie ewolucyjne. Taka funkcja występuje u ryb, które silnie bronią swojego terytorium, a także u tych, które wiodą życie dość samotne, którym ciężej jest znaleźć drugiego osobnika tego samego gatunku do rozrodu. Przykładem może być popularny błazenek (główny bohater filmu „Gdzie jest Nemo?”). Od narodzin rybki rozwijają się jako samczyki. Największe zostają jednak samicami. W sytuacji śmierci samicy, samiec przechodzi zmianę płci w kierunku żeńskim, tak, aby rozmnażanie było dalej możliwe. Alternatywna zmiana, czyli w kierunku męskim, również jest możliwa u innych gatunków ryb. W przypadku utraty dominującego samca, samica może zmienić płeć na męską.
Są też ryby, których nie można umieścić na którymś z biegunów binarnego podziału płci, gdyż u jednego osobnika/jednej osobniczki są zarówno gonady męskie, jak i żeńskie, więc zapłodnienie zachodzi w obrębie jednej ryby.
Możliwość zmiany płci występuje również u gadów, choć pod nieco inną postacią. Zjawisko to u jaszczurek ściśle wiąże się z temperaturą. Osoby hodujące jaszczurki w terrariach wiedzą, że kontrolując temperaturę jaj, mogą wpłynąć na płeć młodych. Takie zjawisko ma swój cel w przyrodzie, jak każde inne. Chętnie trzymana w domach jaszczurka, nazywana po angielsku pet lizard, czyli agama brodata, była obiektem badań w Australii. Wykazano, że zmiennopłciowe samice współżyjące z samcami złożyły więcej jaj, niż samice, których płeć od początku była taka sama. Okazało się więc, że jaszczurki po zmianie płci były bardziej płodne!
Płciowość w świecie zwierząt
Natura stworzyła wiele możliwości ekspresji płci, pole do popisu dla wszelkich jej przejawów i pełną paletę możliwości. Są gatunki, u których stadom przewodniczy samica alfa, są też takie, gdzie to samce chowają młode, czy wysiadują jaja. Są zwierzęta zmieniające płeć, obojnacze, a nawet takie, u których dany osobnik jest jednocześnie męski, jak i żeński. Wygląda to efektownie u pewnego gatunku motyla, u którego połowa ciała jest zabarwiona na kolor żółty i jest męska, druga zaś ciemna – żeńska (Papilio androgeus). U wielu gatunków występują również zachowania homonormatywne, tworzone są wieloletnie pary jednopłciowe, które wychowują również potomstwo.
Zmiennopłciowość zwierząt jest dobrym przykładem dla tezy o naturalności różnorodności seksualnej. Która w swojej pełnej palecie stanowi piękno i ciekawy obszar do eksploracji. Założenia dotyczące norm seksualnych stworzone przez kulturę niekoniecznie odnoszą się, więc do świata zwierząt.
Dodaj komentarz