Terapia afirmatywna – jak pracować ze społecznością mniejszościową

Terapia afirmatywna wyrosła na zasadzie przeciwieństwa do terapii reparatywnej (konwersyjnej) osób nieheteroseksualnych. Miała ona podłoże religijne i zmierzała (niestety dalej zmierza) do zmiany orientacji mniejszościowych w kierunku heteroseksualnym. W rezultacie podstawową zasadą terapii afirmatywnej jest zaniechanie wszelkich działań zmierzających do zmiany orientacji seksualnej danej osoby.

Terapia afirmatywna wobec osób LGBT+

Pomoc psychologiczna wobec osób LGBT+ w nurcie afirmatywnym zakłada pełną akceptację oraz szacunek wobec różnorodności seksualnej. Osoby prowadzące terapię czy poradnictwo w ramach tej filozofii powinny wciąż się rozwijać. W związku z tym powinny aktualizować wiedzę dotyczącą społeczności mniejszości seksualnych. Powinny też pielęgnować w sobie wrażliwość wobec osób należących do grup społecznie wykluczonych.

Początki terapii afirmatywnej

Pierwotnie terapia afirmatywna była skupiona wokół pracy z pacjentem/pacjentką nad akceptacją jego/jej orientacji seksualnej. Cechowała się dużym nastawieniem na równe traktowanie orientacji homoseksualnej i biseksualnej z heteroseksualnością. Wtedy nie rozpoznawano panseksualności, aseksualności i innych orientacji poza tymi trzema. Pozwolę sobie przyznać, że model ten charakteryzuje się po prostu etycznym podejściem wobec drugiej osoby. Ono zaś obowiązuje przecież we wszystkich nurtach współczesnej psychologii. Być może dlatego właśnie do terapii afirmatywnej włączono z biegiem czasu kolejne założenia.

Terapia afirmatywna teraz

Aktualnie głównym celem terapeuty/terapeutki jest niwelowanie negatywnej działalności uprzedzeń i dyskryminacji wobec osób nieheteronormatywnych. Treści homofobiczne, bifobiczne i transfobiczne są dostępne w przestrzeni publicznej i kulturze masowej powszechnie, co utrudnia osobom LGBT+ samoakceptację. Co za tym idzie, zdaniem specjalisty/specjalistki jest zmniejszenie obaw, poczucia winy i wstyd u osoby zmagającej się z nietolerancją.

Jak powinna wyglądać terapia afirmatywna?

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne wypracowało zbiór rekomendacji dla osób pracujących z osobami należącymi do mniejszości seksualnych. W ten sposób zbudowano pewne ramy skupione wokół tych zaleceń. Są to:

• wyrażanie wsparcia i akceptacji,
• umieszczenie orientacji seksualnej osoby wśród innych jego/jej cech,
• korzystanie z metod aktywnego radzenia sobie ze stresem,
• pomoc w organizowaniu wsparcia społecznego,
• towarzyszenie pacjentowi/pacjentce w poznawaniu jego/jej tożsamości.

Poniżej znajduje się lista przetłumaczonych przeze mnie dwudziestu jeden wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, które stanowią ramy dla pracy w terapii afirmatywnej:

Postawy wobec homoseksualności i biseksualności

1. Psychologowie i psycholożki starają się zrozumieć skutki stygmatyzacji (tj. uprzedzeń, dyskryminacji i przemocy) oraz jej różnych przejawów w życiu lesbijek, gejów i osób biseksualnych.
2. Rozumieją, że orientacja lesbijek, gejów i osób biseksualnych nie jest chorobą psychiczną.
3. Rozumieją, że pociąg do osób tej samej płci, uczucia i zachowania homoseksualne są normalnymi wariantami ludzkiej seksualności i że wysiłki zmierzające do zmiany orientacji seksualnej nie okazały się skuteczne ani bezpieczne.
4. Zachęca się ich do rozważenia, w jaki sposób ich postawy i wiedza na temat lesbijek, gejów i osób biseksualnych mogą być istotne dla oceny, leczenia i konsultowania z inną osobą w przypadku kontaktu z osobą LGBT+ w pracy lub w razie potrzeby kierowania do takiego/takiej pacjenta/pacjentki dodatkowych zaleceń.
5. Psychologowie i psycholożki starają się dostrzegać wyjątkowe doświadczenia osób biseksualnych.
6. Starają się odróżnić kwestie orientacji seksualnej od kwestii tożsamości płciowej podczas pracy z lesbijkami, gejami i klientami/klientkami biseksualnymi.

Relacje i rodzina

1. Psychologowie i psycholożki starają się być świadomi/świadome i szanować znaczenie związków lesbijek, gejów i osób biseksualnych.
2. Starają się zrozumieć doświadczenia i wyzwania stojące przed rodzinami lesbijek, gejów i osób biseksualnych.
3. Uznają, że rodziny lesbijek, gejów i osób biseksualnych mogą obejmować osoby, które nie są prawnie ani biologicznie powiązane.
4. Starają się zrozumieć, w jaki sposób lesbijki, geje lub osoby o orientacji biseksualnej mogą tworzyć relacje ze swoimi rodzinami pochodzenia oraz jak te rodziny mogą na nich/nie reagować (w związku z ich orientacją).

Różnorodność

1. Psychologowie i psycholożki starają się rozpoznawać wyzwania związane z wieloma często sprzecznymi normami, wartościami i przekonaniami, z którymi borykają się lesbijki, geje i osoby biseksualne należące do innych mniejszości: narodowościowych, wyznaniowych, etnicznych itd.
2. Zachęca się ich do uwzględnienia wpływów religii i duchowości w życiu lesbijek, gejów i osób biseksualnych.
3. Starają się rozpoznawać różnice między grupami społecznymi i wiekowymi wśród lesbijek, gejów i osób biseksualnych.
4. Starają się zrozumieć wyjątkowe problemy i zagrożenia, które istnieją dla lesbijek, gejów i młodzieży biseksualnej.
5. Zachęca się ich do rozpoznawania szczególnych wyzwań, z jakimi borykają się lesbijki, geje i osoby biseksualne z niepełnosprawnością fizyczną, sensoryczną i poznawczo-emocjonalną.
6. Starają się zrozumieć wpływ HIV / AIDS na życie lesbijek, gejów i osób biseksualnych oraz społeczności LGBT+ w ogóle.

Zagadnienia ekonomiczne i dotyczące miejsca pracy

1. Psychologów i psycholożki zachęca się do rozważenia wpływu statusu społeczno-ekonomicznego na dobrostan psychiczny lesbijek, gejów i klientów/klientek biseksualnych.
2. Starają się zrozumieć wyjątkowe problemy w miejscu pracy, które istnieją dla lesbijek, gejów i osób biseksualnych.

Rozwój własny

1. Psychologowie i psycholożki starają się uwzględniać kwestie lesbijek, gejów i osób biseksualnych w kształceniu i szkoleniu zawodowym.
2. Zachęca się psychologów i psycholożki do poszerzania wiedzy i zrozumienia nieheteroseksualności poprzez ciągłe kształcenie, szkolenie, superwizje i konsultacje.

Badania naukowe

1. W wykorzystywaniu i upowszechnianiu badań dotyczących orientacji seksualnej i związanych z nią zagadnień, psycholodzy i psycholożki starają się przedstawiać wyniki w pełni i dokładnie oraz być świadomymi potencjalnego niewłaściwego lub błędnego wykorzystania tych wyników badań.