Walka o prawa reprodukcyjne, ruch ciałopozytywności, sprzeciw wobec slut shamingu – te zjawiska społeczne wywodzą się z walki o prawa kobiet. Wiele problemów psychicznych (i seksualnych), z którymi kobiety zgłaszają się po pomoc, wynika z patriarchalnego układu społecznego i ucisku kobiet. Terapia feministyczna w swoim założeniu kładzie nacisk na społeczne podłoże niektórych zaburzeń psychicznych; i stawia na asertywną, autonomiczną pozycję pacjentki w procesie terapii. Czy terapia feministyczna jest rozwiązaniem dla wszystkich osób z doświadczeniem bycia kobietą?
Dlaczego powstała terapia feministyczna?
Tradycyjna psychoterapia wywodząca się z freudowskiej psychoanalizy, od swoich początków była tworzona w większości przez mężczyzn i dla mężczyzn. W przeważającej mierze podwaliny pod współczesne nurty psychoterapeutyczne powstawały w oparciu o badania na mężczyznach (białych, cispłciowych i heteroseksualnych). Stereotypowo męskie cechy w psychopatologii częściej uważa się też za właściwe (kontrola, autonomia). Stereotypowo kobiece zaś nie – np. zależność (osobowość zależna DSM). Terapia feministyczna jako zbiór teorii psychoterapeutycznych, powstała z inicjatywy twórczyń, które w ten sposób chciały przeciwstawić się patriarchalnym nurtom w psychoterapii, jak i pewnym założeniom klasycznej psychoanalizy – np. zazdrość o penisa, oraz zjawiskom takim jak ignorowanie doświadczeń przemocy seksualnej.
Terapia feministyczna była wielokrotnie krytykowana jako założenie socjologiczne, a nie faktyczna metoda leczenia zaburzeń psychicznych. Warto jednak zauważyć, że terapia feministyczna to po prostu określona postawa – tak jak np. terapia afirmatywna osób LGBTQ+ – a nie oddzielny nurt. Osoby pracujące feministycznie korzystają z technik psychodynamicznych, Gestalt i poznawczo-behawioralnych tak samo, jak terapeuci i terapeutki z innych szkół terapii. Różnica jest taka, że w terapii feministycznej uważa się podłoże społeczno-polityczne za najbardziej istotne w powstawaniu trudności w funkcjonowaniu pacjentek.
Terapia feministyczna i jej założenia
Wśród założeń terapii feministycznej najważniejsze mówi jak sytuacja polityczna i społeczna wokół praw kobiet ma wpływ na zdrowie psychiczne pacjentek. Terapeut/ka pracujący w tym nurcie są więc świadomi tego, jak patriarchat, kultura gwałtu i tabuizacja seksualności kobiet, powodują występowanie określonych trudności w funkcjonowaniu i implikują również określone zjawiska w samym procesie psychoterapii. Z tego wniosku wychodzi kolejna zasada terapii feministycznej – równość. W tym rodzaju poradnictwa i psychoterapii, to pacjentka jest ekspertką od swojego doświadczenia; w tym doświadczenia seksizmu, wykorzystania i przemocy ekonomicznej. Terapeut/ka pomaga i doradza, ale nie zakłada, że wie więcej i lepiej od osoby, która pojawia się w gabinecie.
Wśród zmian oczekiwanych w toku terapii feministycznej, do najważniejszych należą: niezależność i transformacja postawy społecznej. Terapeuta/terapeutka dąży do rozwinięcia u pacjentki świadomośi własnej niezależności oraz umiejętności rozpoznania społecznej opresji i przeciwstawiania się jej. Dla wielu osób z doświadczeniem bycia kobietą, zabieranie głosu i przewodzenie bywają trudne ze względu na socjalizację do roli kobiety. Dlatego też w terapii feministycznej dąży się do tego, aby osoba pacjentka mogła sama decydować o różnych aspektach psychoterapii. Nawet o tym, na którym fotelu będzie siedziała – aby wzmacniać w niej poczucie sprawczości.
Terapia feministyczna odpowiedzią na współczesne problemy osób z doświadczeniem bycia kobietą
Walka o prawo do aborcji czy kwestia ubóstwa menstruacyjnego to tematy będące sztandarowymi wśród zainteresowania ruchów feministycznych. Przekłada się to również na potrzeby terapeutyczne kobiet. Pacjentki zgłaszają lęki dotyczące swojej przyszłości czy obawy związane z własnymi prawami reprodukcyjnymi. Po akcji #METOO wiele osób otworzyło się na opowiadanie o swoim doświadczeniu przemocy seksualnej, co również odnajduje swoje miejsce w procesie psychoterapii.
Terapia feministyczna nie wyklucza podłoża psychogennego i biologicznego zaburzeń psychicznych, ale bierze pod uwagę także czynniki społeczne i polityczne. Pracując w tym nurcie skupia się np. na stresie mniejszościowym i systemowej opresji, dotykających kobiety i osoby z doświadczeniem bycia kobietą. Współczesna terapia feministyczna jest daleka od zjawisk takich jak wykluczanie trans kobiet czy pracownic seksualnych. Obejmuje swoim zasięgiem osoby należące do wielu mniejszości. Wyprowadzone z terapii feministycznej założenia mówiące o społecznym podłożu niektórych problemów, które wynikają z tego, jak inaczej wychowuje się chłopców i dziewczynki, znajdują swoje zastosowanie także w psychoterapii mężczyzn i przepracowywaniu toksycznej męskości.
Dodaj komentarz